Tại sao Mariupol là mục tiêu đặc biệt quan trọng với Nga trong chiến dịch quân sự ở Ukraine?

Ngay từ lúc bắt đầu chiến dịch quân sự tại Ukraine, quân đội Nga đã xác định thành phố Mariupol là một trong những mục tiêu quan trọng.

Nga ngày 21/4 tuyên bố đã giành quyền kiểm soát thành phố chiến lược Mariupol nằm trên bờ biển Azov, trong khi khoảng 2.000 binh lính Ukraine vẫn cố thủ bên trong nhà máy thép Azovstal.

Việc kiểm soát thành phố này không chỉ có ý nghĩa về mặt quân sự, kinh tế, mà còn giống như một liều thuốc trấn an tinh thần cho các binh sỹ Nga sau thời gian dài đối mặt với sự kháng cự mạnh mẽ của phía Ukraine.

Vai trò chiến lược về mặt quân sự

Mariupol có dân số hơn 400.000 người trước chiến tranh, là thành phố lớn nhất của Ukraine trên Biển Azov và là cảng chính phục vụ các ngành công nghiệp và nông nghiệp của miền Đông Ukraine. Đây cũng là nơi có một số nhà máy kim loại lớn nhất Ukraine, trong đó có nhà máy thép Azovstal – một trong những cơ sở luyện kim lớn nhất châu Âu.

Trước khi xung đột Nga-Ukraine nổ ra, Mariupol là thành phố lớn nhất mà chính phủ Ukraine kiểm soát tại vùng Donbass, ở miền Đông Ukraine, bao trùm 2 khu vực Lugansk và Donetsk. Việc giành được thành phố này Mariupol sẽ giúp Nga kiểm soát gần như toàn bộ vùng ven biển của Biển Azov, đảm bảo tuyến đường bộ kết nối Bán đảo Crimea mà nước này sáp nhập vào năm 2014 với lục địa Nga và các khu vực phía Đông Ukraine do phe ly khai nắm giữ.

Kiểm soát Mariupol sẽ giúp liên kết hai trục chính của cuộc tấn công mà Nga đang tiến hành, đồng thời tạo điều kiện cho quân đội Nga dễ dàng thực hiện cuộc tấn công lớn chống lại các lực lượng Ukraine ở khu vực phía Đông. Chưa hết, điều này cũng mang lại cho Moscow một vị thế lớn hơn trong bất cứ cuộc đàm phán hòa bình nào với Ukraine.

Samuel Charap, nhà khoa học chính trị cấp cao tại Rand Corp, cho rằng thành phố Mariupol sẽ cung cấp một “tuyến đường cao tốc đi về phía bắc” cho phép các binh sĩ Nga từ Mariupol hợp nhất với các đơn vị đang di chuyển xuống dưới từ khu vực Kharkiv, để bao vây các lực lượng Ukraine.

Phát biểu với MSNBC hồi đầu tuần này, Thư ký báo chí Lầu Năm Góc John Kirby cho rằng: “Đối với người Nga việc có được một tuyến đường trên đất liền kết nối Crimea là điều vô cùng quan trọng về mặt địa lý. Nếu mục tiêu của họ là phong tỏa khu vực Donbass và bao vây các lực lượng Ukraine ở đó để những lực lượng này không thể di chuyển đến bất cứ nơi nào khác trên đất nước, thì việc cố gắng chiếm Mariupol là rất logic”.

Mang ý nghĩa biểu tượng

Quân đội Nga đã bao vây Mariupol ngay từ đầu chiến dịch quân sự. Cuộc chiến tại đây diễn ra rất ác liệt khiến nhiều cơ sở hạ tầng bị phá hủy và một số lượng lớn người dân phải đi sơ tán.

Ukraine đã điều một số lực lượng tốt nhất trong quân đội đến bảo vệ Mariupol, bao gồm Lữ đoàn thủy quân lục chiến 36, các đơn vị thuộc Bộ Nội Vụ, lực lượng biên phòng và Trung đoàn Azov. Nga đã triển khai các máy bay chiến đấu từ Chechnya, để tiến hành cuộc tấn công ở Mariupol. Sau 3 tuần giao tranh, các lực lượng Ukraine buộc phải chuyển sang giai đoạn cố thủ, còn các lực lượng Nga tiến sâu hơn vào trong thành phố.

Đối với cả Ukraine và Nga, Mariupol có ý nghĩa biểu tượng. Vào năm 2014, sau khi giao tranh nổ ra ở miền Đông Ukraine, phe ly khai do Nga hậu thuẫn đã chiếm Mariupol một thời gian ngắn trước khi quân đội Ukraine giành quyền kiểm soát khu vực này.

Thắng lợi của Nga ở khiến Mariupol sẽ giúp Tổng thống Putin có thể nâng cao vị thế trong nước, đặc biệt trước Ngày chiến thắng của Nga (9/5). Nhưng chiến thắng đó chưa rõ ràng vì Nga vẫn chưa kiểm soát được nhà máy thép Azovstal – nơi một số lực lượng của Ukraine đang cố thủ, nhà phân tích Charap lưu ý.

Azovstal được đánh giá là “pháo đài kiên cố” với một mê cung dài 24 km gồm các đường hầm và lối đi dưới lòng đất, cho phép quân phòng thủ của nó tự do cơ động để đẩy lùi các cuộc tấn công của Nga.

Chuyên gia quân sự Ukraine Oleh Zhdanov cho biết: “Nhà máy này có diện tích rất lớn và người Ukraine có thể di chuyển qua các đường hầm dưới lòng đất để nhanh chóng thay đổi vị trí”. Trước chiến tranh, các nhà chức trách Ukraine đã chuẩn bị trước cho cuộc tấn công bằng cách xây dựng các kho dự trữ lương thực và nước uống tại Azovstal.

Tầm quan trọng về kinh tế

Mariupol là thương cảng lớn nhất trên Biển Azov và là trung tâm xuất khẩu thép và ngũ cốc quan trọng. Việc giành được thành phố này cho phép Nga kiểm soát vùng bờ biển của Ukraine ở đó, đồng thời làm tê liệt hoạt động thương mại hàng hải “quan trọng đối với nền kinh tế Ukraine”, Tracey German – chuyên gia nghiên cứu chính sách an ninh Nga tại Đại học King’s College London của Anh nhận định.

Đối với Moscow, việc kiểm soát một cảng có quy mô lớn như vậy sẽ khiến giao thông hàng hải giữa lục địa Nga, Donbass và Crimea trở nên dễ dàng hơn. Mariupol cũng có một ngành công nghiệp luyện kim khổng lồ, tạo ra doanh thu lớn.

Nhà máy thép Azovstal đã xuất xưởng hơn 4 triệu tấn thép thô mỗi năm và tạo sinh kế cho hàng chục nghìn người. Nhà máy này chiếm khoảng 1/3 sản lượng thép của Ukraine năm 2019. Thép và các ngành công nghiệp liên quan chiếm tới 12% GDP của Ukraine trong năm đó.

Lifehub tổng hợp