Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đề nghị thanh toán bằng đồng rúp Nga với khí đốt của quốc gia này bán cho các quốc gia “không thân thiện”, với hạn chót là ngày 31.3.
The Guardian đặt ra câu hỏi là vì sao thanh toán cho hàng xuất khẩu của Nga bằng đồng rúp lại trở thành một vấn đề lớn với Điện Kremlin và liệu Tổng thống Vladimir Putin có khả năng mở rộng phương án này thêm với xuất khẩu dầu, ngũ cốc, phân bón, than đá, kim loại và các mặt hàng quan trọng khác hay không.
Vì sao Nga muốn thanh toán bằng đồng rúp?
Đồng rúp đã suy yếu so với đồng USD trong những tuần trước lúc Nga phát động chiến dịch quân sự ở Ukraina, từ khoảng 75 rúp/USD xuống 85 rúp/USD. Thế nhưng, sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự, giá trị của đồng rúp giảm mạnh xuống gần 145 rúp/USD trong vòng hai tuần.
Với việc giao dịch bằng đồng rúp ở mức thấp như vậy, xuất khẩu của Nga sẽ mang lại ít tiền hơn cho các dịch vụ nhà nước trợ cấp.
Một đồng rúp có trị giá cao hơn không chỉ mang lại nhiều tiền mặt hơn mà còn là một điều đáng tự hào khi các nước giao dịch sẵn sàng thanh toán cho hàng hóa xuất khẩu của Nga bằng đồng tiền của Nga. Một lượng đồng rúp lớn hơn, được tạo ra từ nhu cầu của các quốc gia và doanh nghiệp nước ngoài với hàng hóa Nga, sẽ cho phép Nga thách thức sự thống trị của Mỹ bằng đồng USD trên thị trường tiền tệ toàn cầu.
Một số nhà phân tích nhận định, đồng USD và euro ít hữu ích hơn với Moscow khi các lệnh trừng phạt được siết chặt. Ví dụ, không có quyền truy cập vào đồng USD và euro thông qua các sàn giao dịch quốc tế, Nga cũng đang đề xuất trả lãi cho các khoản vay bằng đồng euro của quốc gia này bằng đồng rúp.
Nước nào sẽ trả tiền mua khí đốt Nga bằng đồng rúp?
Danh sách các nước “không thân thiện” của Nga tương ứng với những nước đã áp đặt các lệnh trừng phạt. Giao dịch với các doanh nghiệp và cá nhân từ các nước đó phải được ủy ban chính phủ phê duyệt. Các nước này bao gồm Mỹ, các quốc gia thành viên EU, Anh, Nhật Bản, Canada, Na Uy, Singapore, Hàn Quốc, Thụy Sĩ và Ukraina. Một số quốc gia trong số này, bao gồm cả Mỹ và Na Uy, không mua khí đốt của Nga.
Xuất khẩu của Nga sang EU lớn như thế nào?
Năm 2020, EU là đối tác thương mại chính của Nga, chiếm 37,3% tổng kim ngạch thương mại hàng hóa của quốc gia này với thế giới. Bên cạnh đó, Nga là đối tác thương mại lớn thứ 5 của EU, chiếm 5,8% tổng kim ngạch thương mại của khối. Thế nhưng, thực tế đáng lưu tâm là khí đốt của Nga là mặt hàng chủ đạo trong kim ngạch thương mại đó, và đa số được thanh toán bằng USD, euro hoặc đồng bảng Anh.
Theo Gazprom, 58% doanh số bán khí đốt tự nhiên của doanh nghiệp này sang Châu Âu và các quốc gia khác tính đến ngày 27.1 được thanh toán bằng đồng euro. Đồng USD chiếm khoảng 39% tổng doanh thu và đồng bảng Anh khoảng 3%. Hàng hóa được giao dịch trên toàn thế giới hầu hết được giao dịch bằng USD hoặc euro, chiếm khoảng 80% dự trữ tiền tệ trên toàn thế giới.
Nga triển khai như thế nào?
Nhà băng trung ương Nga mua đồng rúp để chống đỡ trong tình hình sau chiến tranh Ukraina là không đủ. Lệnh cấm ngân hàng trung ương sử dụng hệ thống thanh toán Swift để truy cập tài sản ở nước ngoài có hiệu lực có nghĩa là sự can thiệp này sẽ không thể kéo dài.
Nhà băng trung ương Nga muốn bán các khoản đầu tư bằng đồng USD và đồng euro để mua đồng rúp, làm tăng nhu cầu và do đó tăng mức giá, nhưng nếu không có quyền truy cập vào Swift thì không thể tiến hành ở quy mô thích hợp.
Một phương án khác được chọn ra. Một chỉ thị đã được áp dụng với các nhà xuất khẩu, bao gồm cả các đơn vị sản xuất hàng hóa, buộc họ phải chuyển đổi sang đồng rúp với 80% số ngoại tệ mà họ nhận được khi bán hàng xuất khẩu.
Hiện Điện Kremlin đang xem xét phương án để tất cả doanh số xuất khẩu đều bằng đồng rúp, khai thác trạng thái gần như độc quyền của quốc gia này với các nguyên liệu thô thiết yếu trong các quy trình sản xuất, từ phân bón đến ô tô. Ví dụ, niken mà các doanh nghiệp ô tô sử dụng. Paul Watters, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu tại S&P Global Ratings, cho hay khoảng 40% nguồn cung kim loại trên thế giới đến từ Nga và 90% sản lượng của Nga dành cho ngành công nghiệp xe hơi.
Nếu các hãng sản xuất ô tô buộc phải lựa chọn giữa việc mua niken bằng đồng rúp hoặc tìm kiếm nguồn cung ứng ở nơi khác, có khả năng các chính trị gia sẽ kiến nghị họ tìm kiếm nơi khác. Ông Watters lo lắng hệ quả có thể là phân phối và đóng cửa các nhà máy ô tô.
Lifehub tổng hợp
