Nhận bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần, người lao động sẽ không còn cơ hội được hưởng lương hưu và được cấp thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) miễn phí trọn đời. Trong khi đó, tuổi già thường dễ gặp bất trắc về sức khỏe, nhất là trong bối cảnh tiềm ẩn nhiều rủi ro, dịch bệnh như hiện nay.
Nhiều thiệt thòi khi nhận BHXH một lần
Đi làm bảo vệ cho một công ty ở tỉnh Bình Dương được bảy năm, do mẹ ở quê lớn tuổi không người chăm sóc nên ông Cao Văn Hiên, ở thị trấn Vĩnh Viễn, huyện Long Mỹ xin nghỉ việc. Sau khi về quê, ông đã nộp hồ sơ để nhận BHXH một lần.
Trò chuyện cùng mọi người, ông Hiên chia sẻ: “Được cán bộ giải thích, tôi cũng biết khi tham gia BHXH tiếp tục sau này sẽ được lãnh lương hưu, được cấp thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) miễn phí. Nếu lãnh BHXH một lần tôi sẽ thiệt thòi rất nhiều, nhất là khi về già. Song nếu để nhận lương hưu hàng tháng thì tôi phải đóng thêm mười mấy năm nữa, trong khi hiện nay kinh tế cũng khó khăn, do đó tôi quyết định nhận BHXH một lần”.
“Việc người lao động quyết định rút BHXH một lần là thực trạng đáng quan tâm, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động. Do đó, mọi người cần hiểu rằng khoản tiền đóng vào quỹ BHXH không mất đi mà được cơ quan BHXH quản lý. Đến khi hết tuổi lao động và đóng đủ số năm theo quy định, mọi người sẽ được hưởng lương hưu hàng tháng, được cấp thẻ BHYT miễn phí”- Bà Nguyễn Thị Thanh Xuân, Giám đốc BHXH tỉnh Hậu Giang
Còn bà Thị Anh, ở xã Tân Tiến, thành phố Vị Thanh, cho biết: “Tôi tham gia BHXH được trên một năm, hiện nay vì điều kiện kinh tế nên tôi không tham gia nữa và quyết định nhận BHXH một lần”.
Có nhiều lý do khác nhau để người lao động làm đơn đề nghị hưởng BHXH một lần. Trong số đó, có người tham gia BHXH 1, 2 năm, có người vài năm nhưng cũng có người hơn chục năm,… Với những trường hợp người lao động làm thủ tục nhận BHXH một lần, đều được tư vấn về những thiệt thòi khi nhận BHXH một lần. Tuy nhiên, nhiều người lao động vẫn kiên quyết với quyết định của mình.
Theo quy định, người lao động tham gia BHXH bắt buộc hoặc tự nguyện mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH, nếu không tiếp tục đóng BHXH và có yêu cầu thì được nhận BHXH một lần. Tuy nhiên, nếu không cân nhắc kỹ trước khi quyết định nhận BHXH một lần người lao động sẽ bị thiệt thòi.
Theo bà Nguyễn Thị Thanh Xuân, Giám đốc BHXH tỉnh Hậu Giang, việc người lao động quyết định rút BHXH một lần là thực trạng đáng quan tâm, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động. Do đó, mọi người cần hiểu rằng khoản tiền đóng vào quỹ BHXH không mất đi mà được cơ quan BHXH quản lý. Đến khi hết tuổi lao động và đóng đủ số năm theo quy định, mọi người sẽ được hưởng lương hưu hàng tháng, được cấp thẻ BHYT miễn phí.
Đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức của người lao động
Theo ông Bùi Sỹ Lợi, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội, khi người lao động quyết định nhận BHXH một lần sẽ ảnh hưởng trực tiếp khi về già. Thời gian qua, có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc người lao động quyết định nhận BHXH một lần, song cơ bản vẫn là đời sống khó khăn và chưa hiểu đầy đủ về vai trò, vị trí quan trọng của BHXH như là “của để dành” do Nhà nước thực hiện để chăm lo cho người dân khi về già.
Để người lao động hiểu rõ về chính sách này thì công tác tuyên truyền, phân tích, giải thích về những thiệt thòi của việc nhận BHXH một lần cần được cơ quan BHXH, các cấp, các ngành và địa phương đẩy mạnh hơn nữa.
Theo bà Trần Thị Kim Thảo, Phó Trưởng phòng phụ trách Phòng Truyền thông và Phát triển đối tượng (BHXH tỉnh), cùng với các ngành và địa phương, BHXH tỉnh tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền về những lợi ích khi tham gia BHXH, mức lương hưu dự kiến được hưởng khi người lao động đóng đủ 20 năm; phân tích những thiệt thòi khi người lao động nhận BHXH một lần. Cụ thể, nếu người lao động nhận BHXH một lần là phải chấp nhận sự thiệt thòi rất lớn khi với 22% mức tiền lương tháng đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất thì một năm tổng mức đóng là 2,64 tháng lương.
Trong khi mức hưởng BHXH một lần cho mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. Có thể thấy, so với số tiền đóng thì số tiền BHXH một lần nhận được ít hơn rất nhiều (thấp hơn từ 0,64 tháng đến 1,14 tháng).
Qua phân tích cho thấy, khi nhận BHXH một lần người lao động không chỉ không được nhận lương hưu khi hết tuổi lao động, mà còn không được cấp thẻ BHYT miễn phí để được chăm sóc sức khỏe. Có nhiều người đã nhận BHXH một lần, sau này lại mong muốn được nộp lại khoản tiền đã nhận, tiếp tục tham gia BHXH cho số năm còn thiếu để hưởng lương hưu nhưng không thể giải quyết được vì pháp luật hiện hành không có quy định theo mong muốn của người lao động.
“Nếu trong thời điểm khó khăn, người lao động không thể tiếp tục tham gia BHXH, mọi người có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc BHXH tự nguyện cho đủ số năm còn thiếu để đủ điều kiện hưởng lương hưu trang trải cuộc sống và được cấp thẻ BHYT (với mức hưởng 95% chi phí khám, chữa bệnh) trong suốt thời gian hưởng lương hưu để chăm sóc sức khỏe khi về già”, bà Nguyễn Thị Thanh Xuân khuyến nghị.
Rõ ràng chính sách BHXH đem lại cho người lao động những lợi ích rất lớn. Vì vậy, người lao động cần cân nhắc kỹ, trước khi quyết định nhận BHXH một lần, để tránh thiệt thòi sau này. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cũng đã đề xuất nhiều giải pháp nhằm tăng tính hấp dẫn, thu hút người lao động tham gia BHXH để hưởng lương hưu.
Theo thống kê của BHXH tỉnh Hậu Giang, hiện nay toàn tỉnh có 71.205 người tham gia BHXH, trong đó, có 61.511 người tham gia BHXH bắt buộc và 9.694 người tham gia BHXH tự nguyện.
Dự kiến Luật BHXH sẽ được sửa đổi theo hướng giảm thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu ở mức tối thiểu từ 20 năm như hiện nay, xuống còn 15 năm, thậm chí là 10 năm theo tinh thần Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH. Việc sửa đổi chính sách BHXH theo tinh thần này, sẽ góp phần tăng mức độ hấp dẫn của chính sách BHXH (trong đó có BHXH tự nguyện) người lao động sẽ có thêm động lực tiếp tục bảo lưu, tích lũy thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu, góp phần bảo đảm an sinh xã hội bền vững cho người lao động.
Lifehub tổng hợp
