Vietnamese
Arabic
Chinese (Simplified)
Dutch
English
French
Japanese
Korean
Portuguese
Spanish
Thời gian gần đây, cụm từ khoá “dậy thì sớm” được các phụ huynh tìm kiếm và nhắc đến rất nhiều. Theo chuyên gia, hiện đang có quá nhiều quan niệm sai về dậy thì sớm.
“Nỗi oan” của sữa và thịt
Trong quá trình thăm khám bệnh nhân, TS.BS Huỳnh Thị Vũ Quỳnh, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, đã gặp rất nhiều trường hợp trẻ dậy thì sớm được bố mẹ đưa tới khám. Ca nhỏ tuổi nhất mà bác sĩ tiếp nhận đó là trường hợp khoảng 16 tháng tuổi nhưng bị xuất huyết âm đạo, ngực to được gia đình đưa tới khám.
Bệnh nhi được chẩn đoán dậy thì sớm, nguyên nhân đến từ việc mẹ bệnh nhi có sử dụng thuốc làm hồng nhũ hoa, thuốc này có chứa estrogen. Trong thời gian sử dụng thuốc làm hồng nhũ hoa, mẹ vẫn cho con bú. Chính điều đó khiến trẻ hấp thu estrogen trực tiếp vào cơ thể nên dẫn đến dậy thì sớm.
Đây là trường hợp dậy thì sớm ngoại biên. Khi người mẹ được tư vấn ngừng dùng thuốc làm hồng nhũ hoa, từ đó các triệu chứng của trẻ cũng giảm đi rõ rệt.
Trong quá trình thăm khám, TS Quỳnh đã nhận được khá nhiều thắc mắc của phụ huynh về việc liệu cho trẻ ăn nhiều thịt, uống nhiều sữa có gây dậy thì sớm hay không. Cũng vì suy nghĩ này, khi một số trẻ được chẩn đoán là dậy thì sớm thì bố mẹ kiêng không cho trẻ ăn thịt, uống sữa…
TS Quỳnh chia sẻ: “Đây là một ‘nỗi oan’ đối với sữa và thịt. Các nhà khoa học đồng ý sữa có thể liên quan tới tình trạng béo phì ở trẻ nếu trẻ uống quá nhiều. Trong sữa không có hóc môn tăng trưởng. Giả sử nếu có nhưng đi qua hệ tiêu hoá cũng sẽ được tiêu hoá và đào thải. Nói uống sữa, ăn nhiều thịt gây dậy thì sớm là một sai lầm.
Tuy nhiên, có cơ chế gián tiếp khi ăn quá nhiều thịt, sữa sẽ gây ra béo phì và tăng nguy cơ dậy thì sớm”.
Tại Hoa Kỳ, hiện đang có sự gia tăng dậy thì sớm và có thể liên quan đến sự gia tăng mức độ béo phì ở trẻ em. Đây là một lý do nữa để duy trì chế độ ăn uống lành mạnh cho trẻ.
Nguyên nhân gây dậy thì sớm
Trẻ được xác định dậy thì sớm khi trẻ có biểu hiện dậy thì trước 8 tuổi với bé gái và trước 9 tuổi với bé trai.
“Hiện nay, nhiều phụ huynh vẫn quan niệm khi bé gái có kinh nguyệt sớm thì là dậy thì sớm. Nhưng thực tế, thời điểm dậy thì được bắt đầu khi trẻ phát triển tuyến vú, ban đầu có thể là một bên sau đó là 2 bên. Muộn hơn nữa, trẻ sẽ có biểu hiện phát triển lông mu, lông nách rất nhanh, trẻ có thể có mụn ở mặt.
Đối với bé trai, dậy thì sớm sẽ khó phát hiện hơn so với bé gái. Tuy nhiên, có thể để ý thấy bé trai khi dậy thì sớm tinh hoàn sẽ phát triển, dương vật phát triển, trẻ nổi mụn trên mặt, vỡ giọng. Ở giai muộn trẻ sẽ mọc lông mu, lông nách và thường cương dương vật. Ở giai đoạn muộn hơn nữa trẻ có thể mộng tinh (xuất tinh khi ngủ)”, TS Quỳnh nói
Dậy thì sớm có hai nhóm nguyên nhân là dậy thì sớm thật và giả dậy thì sớm. Các nguyên nhân gây giả dậy thì sớm như các khối u buồng trứng, u tinh hoàn, u thượng thận… tiết ra các hormone sinh dục gây phát triển các đặc tính sinh dục. Nhóm này ít gặp hơn dậy thì sớm thật.
Nguyên nhân dậy thì sớm ở bé gái đa phần là vô căn (không có nguyên nhân). Khi chụp chiếu não của các trường hợp bé gái dậy thì sớm thì 80% không phát hiện bất thường ở tuyến yên, 20% trẻ có u tuyến yên (nguyên nhân thực thể).
Đối với bé trai, nguyên nhân dậy thì sớm thực thể có nhiều hơn, chiếm khoảng 50% tổng số ca bệnh. Khi chụp CT não, bác sĩ đã phát hiện ra não trẻ có những bất thường.
TS Quỳnh cho hay trong số trẻ dậy thì vô căn, người ta thấy có một số yếu tố nguy cơ như béo phì. Ở trẻ béo phì, mô mỡ sẽ tiết ra các chất kích thích tuyến hạ đồi – tuyến yên hoạt động sớm, gây ra dậy thì sớm.
Một số yếu tố nguy cơ khác có thể làm tăng nguy cơ dậy thì sớm được nhắc tới nhiều là các chất gây rối loạn nội tiết có trong môi trường như PPA (có trong đồ nhựa), một số chất trong thuốc bảo vệ thực vật…
Dậy thì sớm khiến trẻ có chiều cao thấp hơn so với bạn bè đồng trang lứa – những trẻ dậy thì đúng tuổi. Khi trẻ bị dậy thì sớm thì cũng sẽ mãn kinh sớm về sau này.
Về tâm lý xã hội, dậy thì sớm ở trẻ khiến sự phát triển về cơ thể không đi cùng với sự phát triển về thể chất. Do vậy, trẻ dễ bị lạm dụng tình dục.
Theo các chuyên gia, khi trẻ có dấu hiệu dậy thì sớm, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám chuyên khoa nội tiết sớm để bác sĩ tư vấn điều trị tốt nhất cho trẻ.
Lifehub tổng hợp
Nguồn bài viết
